Κύφωση, από την ελληνική λέξη κυφός, σημαίνει «σκυφτή» στάση. Στην κλινική πράξη ο όρος κύφωση υποδηλώνει την αυξημένη καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης που προκαλεί γωνίωση με υπερβολική οπίσθια κύρτωση «καμπούρα».
Οι ασθενείς με αυξημένη θωρακική κύφωση μπορεί να εμφανίζουν πόνο στη ράχη (συχνά στην οσφυϊκή μοίρα, ή στον αυχένα) και αίσθημα κόπωσης. Καθώς η παραμόρφωση εξελίσσεται, μπορεί να εμφανιστούν νευρολογικές επιπλοκές.
Η στατική θωρακική κύφωση ή στατική κυκλοτερής ράχη είναι η πιο συχνή μορφή κύφωσης στους εφήβους και νεαρούς ενήλικες. Η παραμόρφωση αυτή είναι ομαλή, εύκαμπτη, σπανίως εξελίσσεται και παρουσιάζει κυρτώματα μικρότερα των 60°.
Οι κατάλληλες ασκήσεις μπορούν να φέρουν πολύ καλά αποτελέσματα σε αυτό το είδος παραμόρφωσης.
Η νεανική κύφωση ή νόσος του Scheuermann είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες εφηβικής κύφωσης. Η «τυπική» νεανική κύφωση (τύπος Ι) είναι μία δύσκαμπτη θωρακική ή θωρακοοσφυϊκή υπερκύφωση που οφείλεται σε σφηνοειδή παραμόρφωση των σπονδύλων κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Η συχνότητα ποικίλλει μεταξύ 1-8% και είναι πιο συχνή στα αγόρια.
Η «μη τυπική» νεανική κύφωση (τύπος ΙΙ) ή οσφυϊκή νόσος του Scheuermann, επηρεάζει την οσφυϊκή μοίρα και/ή τη θωρακοοσφυϊκή συμβολή και οφείλεται σε αναπτυξιακή διαταραχή των σπονδυλικών σωμάτων χωρίς σημαντική σφηνοειδή παραμόρφωση, η οποία οδηγεί σε απώλεια της οσφυϊκής λόρδωσης (επίπεδη μέση). Η ακριβής αιτιολογία είναι άγνωστη. Γενετικοί, ορμονικοί, αγγειακοί και μηχανικοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί.
Η φυσική ιστορία της παραμόρφωσης είναι καλοήθης στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Η ραχιαλγία είναι συχνή αλλά συνήθως ήπια και εντοπίζεται στην περιοχή της παραμόρφωσης, σπάνια περιορίζει τις καθημερινές δραστηριότητες και υποχωρεί μετά την ενηλικίωση. Μία δύσκαμπτη θωρακική κύφωση, με ή χωρίς πόνο και η επακόλουθη αισθητική παραμόρφωση είναι ο συνήθης λόγος που οδηγεί τον ασθενή στον ορθοπαιδικό. Οι οπίσθιοι μηριαίοι συχνά είναι υπό τάση, ενώ οι νευρολογικές διαταραχές είναι πολύ σπάνιες. Στον τύπο ΙΙ υπάρχει μυϊκός σπασμός στην οσφυϊκή μοίρα και ο πόνος είναι πιο επίμονος.
Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα και στα χαρακτηριστικά ευρήματα που παρατηρούνται στην πλάγια ακτινογραφία (σε όρθια θέση): σφηνοειδής παραμόρφωση τριών τουλάχιστον σπονδύλων στην κορυφή της κύφωσης με γωνίωση μεγαλύτερη των 5°, υπερκύφωση (γωνία Cobb μεγαλύτερη των 45° ), ανώμαλες επιφυσιακές πλάκες, ιδιαίτερα στο πρόσθιο τμήμα τους, και στένωση των μεσοσπονδύλιων διαστημάτων στην κυφωτική περιοχή της σπονδυλικής στήλης. Γενικές αρχές της θεραπείας είναι η πρόληψη επιδείνωσης της κύφωσης, η διόρθωση της παραμόρφωσης και η ανακούφιση από τον πόνο.
Η χρήση κηδεμόνα είναι αποτελεσματική σε εύκαμπτες παραμορφώσεις μεταξύ 45° και 60° σε σκελετικά μη ώριμους ασθενείς (μέχρι 17-18 ετών).
Ένδειξη χειρουργικής επέμβασης υπάρχει σε σκελετικά ανώριμους ασθενείς με κύφωση μεγαλύτερη των 75° παρά τη συντηρητική αγωγή με χρήση κηδεμόνα, ή σε παρουσία νευρολογικής σημειολογίας (σπαστική παραπάρεση) λόγω πίεσης του νωτιαίου μυελού (πολύ σπάνια).
Σε σκελετικά ώριμους ασθενείς, κύφωση μεγαλύτερη των 75º, ραχιαλγία και μη αποδεκτή αισθητική παραμόρφωση αποτελούν σχετικές ενδείξεις χειρουργικής αντιμετώπισης.
Η οπίσθια προσπέλαση, διόρθωση και σπονδυλοδεσία είναι στις περισσότερες περιπτώσεις επαρκής και τα αποτελέσματα της χειρουργικής θεραπείας είναι συνήθως ικανοποιητικά ως προς την ύφεση του πόνου και το αισθητικό αποτέλεσμα.
Κύφωση από άλλες παθήσεις
Υπάρχουν ορισμένες παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε κύφωση των ενηλίκων. Η πιο κοινή από αυτές είναι η οστεοπόρωση, μία συστηματική διαταραχή που προκαλεί ελάττωση της οστικής μάζας και διαταραχή της αρχιτεκτονικής του οστίτη ιστού, με αποτέλεσμα της ελάττωση της οστικής αντοχής και την αυξημένη ευπάθεια σε κατάγματα.
Η σπονδυλική στήλη αποτελεί την πιο συχνή εντόπιση των οστεοπορωτικών καταγμάτων και η δημιουργία πολλαπλών συμπιεστικών καταγμάτων μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική απώλεια ύψους του σπονδυλικού σώματος και προοδευτική κυφωτική παραμόρφωση.
Άλλα αίτια περιλαμβάνουν εκφυλιστικές καταστάσεις (αυχενική ή οσφυϊκή σπονδύλωση, νόσος του Paget), τραυματικές κακώσεις, φλεγμονώδεις παθήσεις (ρευματοειδής αρθρίτιδα, αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα), λοιμώξεις (πυογόνος σπονδυλοδισκίτιδα, φυματίωση), όγκους (πρωτοπαθείς ή μεταστατικοί) ή ακόμη και ιατρογενή αίτια (κύφωση μετά πεταλεκτομή ή ακτινοθεραπεία). Οι παραπάνω διαταραχές μπορεί να οδηγήσουν σε κατάρρευση του προσθίου τμήματος των σπονδύλων ή σε χαλάρωση των συνδέσμων που στηρίζουν τη σπονδυλική στήλη και στη δημιουργία κύφωσης.
Η χειρουργική αντιμετώπιση στις παραπάνω περιπτώσεις συχνά απαιτεί πιο πολύπλοκες επεμβάσεις.