Αντιδράσεις για κατοχύρωση πατέντας που επιτρέπει το «σχεδιασμό» μωρών

Σάλο προκάλεσε στις ΗΠΑ η κατοχύρωση πατέντας, μίας τεχνικής DNA που θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα σε γονείς να επιλέξουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά για το μελλοντικό μωρό τους. Υποβολή της πατέντας έγινε από αμερικανική εταιρία γενετικής και βιοτεχνολογίας και γραφείο χορήγησης ευρεσιτεχνιών την έκανε δεκτή, κάτι που όπως ήταν φυσικό ξεσήκωσε αντιδράσεις, καθώς η «προαναγγελία» μωρών με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά συνιστά ένα  είδος ευγονικής.

Η εταιρεία εδρεύει στην Καλιφόρνια και όπως έσπευσε να διευκρινίσει, δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει στην πράξη αυτή την πατέντα, αλλά να δώσει τη δυνατότητα στους πελάτες να μάθουν τα γνωρίσματα που το μωρό θα κληρονομήσει από τους γονείς.

Η μέθοδός της μπορεί να προβλέψει τον κίνδυνο που έχει το μωρό να κληρονομήσει ορισμένες ασθένειες, καθώς επίσης προβλέπει γνωρίσματα όπως το ύψος, το βάρος, το χρώμα των ματιών, ακόμα και στοιχεία της προσωπικότητάς του. Ο έλεγχος πραγματοποιείται με την αποστολή δείγματος σάλιου των γονιών στην εταιρεία, ενώ η εταιρεία περιγράφει την τεχνική σαν ένα «ευχάριστο τρόπο με τον οποίο οι μελλοντικοί γονείς μπορούν να πάρουν μία ιδέα από τη γενετική».

Όμως, η μέθοδος ανάλυσης του DNA θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και από κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης, ώστε οι υποψήφιοι γονείς να επιλέγουν κατάλληλους δωρητές σπέρματος και ωαρίων, αν και η εταιρεία διαβεβαίωσε ότι δεν προτίθεται να κάνει κάτι τέτοιο.

Οι επικριτές ανησυχούν ότι η μέθοδος, που επιτρέπει την επιλογή των επιθυμητών, ή κατά παραγγελία δωρητών για εξωσωματική γονιμοποίηση, κάλλιστα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά. «Αν και ο γενετικός έλεγχος για τυχόν ασθένειες είναι ηθικός, η χρησιμοποίηση του DNA για να επιλεγούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, αγγίζει πλέον την ευγονική», δήλωσε καθηγητής γενετικής του πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

Η διευθύντρια του Αμερικανικού Κέντρου Γενετικής και Κοινωνίας, δήλωσε ότι «θα ήταν άκρως ανεύθυνο εκ μέρους της εταιρείας, ή όποιου άλλου, να προσφέρει ένα προϊόν, ή μια υπηρεσία με βάση αυτής της πατέντας. Ισοδυναμεί με το “ψωνίζει” κανείς συγκεκριμένους δωρητές, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει σχεδιασμένα μωρά. Το γραφείο χορήγησης ευρεσιτεχνιών έκανε σοβαρό λάθος που επέτρεψε μία πατέντα, η οποία περιλαμβάνει ένα “μενού” επιλογών για να διαλέξει κανείς τα χαρακτηριστικά του μελλοντικού παιδιού», τόνισε και πρόσθεσε ότι η κοινωνία «δεν πρέπει να ενθαρρύνει την επικίνδυνη ιδέα πως η επιστήμη θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για να αναπτυχθούν καλύτεροι άνθρωποι».

Από την άλλη, πέρα από την ηθική πλευρά, αρκετοί επιστήμονες αμφιβάλλουν κατά πόσο το τωρινό επίπεδο γενετικών γνώσεων καθιστά όντως εφικτή την πρόβλεψη και επιλογή συγκεκριμένων μελλοντικών, βιολογικών γνωρισμάτων ενός μωρού. Αν είναι έτσι, τότε μπορεί να υπάρξει διάψευση των προσδοκιών των γονιών-πελατών και πιθανές νομικές διεκδικήσεις τους κατά της εταιρίας.

Αυτό μπορεί να εξηγήσει και τη βιασύνη της εταιρείας να διευκρινίσει ότι δεν προτίθεται να προχωρήσει στην προώθηση της πατέντας της στην πράξη. Όμως κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει στο μέλλον, όταν οι γενετικές γνώσεις και τεχνικές βελτιωθούν περαιτέρω.

Κατοχύρωση γενετικής πατέντας